Dziesiąte Zimowe Warsztaty Astrofotografii za nami

W dniach od piątku 28 do ponie­działku 31 stycz­nia 2022 roku kil­ka­dzie­siąt osób – nauczy­cieli, miło­śni­ków astro­no­mii oraz edu­ka­to­rów przy­by­łych z całej Pol­ski dosko­na­liło w naszym Obser­wa­to­rium sztukę uży­wa­nia narzę­dzi astro­no­micz­nych do wyko­ny­wa­nia foto­gra­fii. Lista zagad­nień, jakimi zaj­mo­wa­li­śmy się w trak­cie czte­rech zimo­wych dni, była bar­dzo obszerna. Obej­mo­wała zagad­nie­nia pod­sta­wowe – pra­wi­dłowe zło­że­nie i usta­wie­nie lunety i tele­skopu na sta­no­wi­sku obser­wa­cyj­nym, pod­łą­cze­nie kamerki czy też lustrzanki cyfro­wej, wyko­rzy­sta­nie apa­ratu w smart­fo­nie, wresz­cie wybie­ra­nie popraw­nych warun­ków eks­po­zy­cji z uży­ciem pod­glądu „na żywo”. Pomocne w tym były dar­mowe pro­gramy kom­pu­te­rowe, takie jak Astro­Pho­to­gra­phy­Tool czy Fire­Cap­ture. Ponie­waż tym razem aura nie była łaskawa, całość zajęć prak­tycz­nych odby­wała się w foyer naszego Obser­wa­to­rium. Tam też usta­wione były sta­no­wi­ska ze szcze­gó­łowo opi­sa­nym sprzę­tem obser­wa­cyj­nym, aby uczest­nicy od samego początku mogli posłu­gi­wać się pra­wi­dło­wym nazewnictwem.

 

Dwoje kur­san­tów przy­wio­zło swoje pry­watne tele­skopy. Był wśród nich spory,  bo czter­na­sto­ca­lowy New­ton na mon­tażu Dobsona z plat­formą rów­ni­kową oraz nieco skrom­niej­szy, pię­cio­ca­lowy New­ton na mon­tażu para­lak­tycz­nym EQ‑3.

Tele­skop kra­tow­ni­cowy New­tona na plat­for­mie równikowej

Poświę­ci­li­śmy sporo czasu na zapo­zna­nie się z meto­dami koli­mo­wa­nia i justo­wa­nia sprzętu, a także na pra­wi­dłowe uży­cie lunetki bie­gu­no­wej oraz maski Bah­ti­nova. Ćwi­cze­nia z usta­wia­nia tele­sko­pów na bie­gun nieba odby­wały się w sali Pla­ne­ta­rium, co znacz­nie przy­bli­żało kur­san­tów do warun­ków natu­ral­nych. Istotną zaletą zajęć prak­tycz­nych był fakt dys­po­no­wa­nia dużą liczbą róż­no­rod­nego sprzętu, co pozwo­liło każ­demu uczest­ni­kowi na wyko­ny­wa­nie samo­dziel­nych mani­pu­la­cji i powta­rza­nie ich do woli. Kil­koro z nich wyko­rzy­stało oka­zję do zro­bie­nia sobie „sel­fie” z uży­ciem lunety astronomicznej.

Zestaw do robie­nia selfików

Wszystko odby­wało się z zacho­wa­niem rygo­rów sani­tar­nych dzięki obszer­nym, dobrze wie­trzo­nym pomiesz­cze­niom oraz dostęp­no­ści na miej­scu mase­czek i środ­ków dezynfekcyjnych.

W auli odbyła się seria wykła­dów, poświę­co­nych mię­dzy innymi spo­so­bom doboru sprzętu do indy­wi­du­al­nych warun­ków obser­wa­cji, wraz z przed­sta­wie­niem zmon­to­wa­nych zesta­wów słu­żą­cych do astrofotografii.

Zaawan­so­wana apa­ra­tura słu­żąca do foto­gra­fo­wa­nia noc­nego nieba

Kolega z oko­licy Nie­po­ło­mic, dys­po­nu­jący dużym, ama­tor­skim tele­sko­pem, opo­wie­dział o swo­ich obser­wa­cjach zakryć pla­ne­to­idal­nych, co prze­ko­nało nas o moż­li­wo­ściach pro­wa­dze­nia takich obser­wa­cji w MOA. W nie­jed­nej pol­skiej szkole drze­mie sprzęt, który rów­nież mógłby być z pożyt­kiem użyty do takich obser­wa­cji – będziemy szko­lić i zachę­cać nauczy­cieli do podej­mo­wa­nia wysił­ków w tym kierunku.

Cała seria zajęć odbyła się w pra­cowni kom­pu­te­ro­wej. Tam uczest­nicy na swo­ich sta­no­wi­skach skła­dali, ana­li­zo­wali i opi­sy­wali zdję­cia archi­walne, w tym cał­kiem świeże zdję­cia NEO (7482) 1994 PC1 z dnia 19 stycz­nia tego roku.

Zdalne zaję­cia w sali komputerowej

Wyko­nano także ani­ma­cję z uży­ciem  pro­gramu GIMP, aby zwi­zu­ali­zo­wać prze­lot pla­ne­to­idy. Kolejny temat obej­mo­wał opra­co­wy­wa­nie archi­wal­nej serii zdjęć nieba z sze­ro­kim kadrem, obej­mu­ją­cym oko­lice gwiaz­do­zbioru Kasjo­pei z gro­madą otwartą Mes­sier 52 oraz mgła­wicą „Bańka”, czyli NGC 7635. Zada­nie kur­san­tów pole­gało na  uzy­ska­nia moż­li­wie natu­ral­nej kolo­ry­styki obrazu. W tym celu zostały użyte pro­gramy Deep­Sky­Stac­ker oraz GIMP.

Droga Mleczna w Kasjopei

Nie obyło się także bez opra­co­wy­wa­nia zdjęć naszego Słońca – tym razem rzecz doty­czyła reje­stra­cji z ponie­działku 24 stycz­nia, a pra­co­wano z pro­gra­mami Registax5 oraz GIMP. Cie­ka­wostkę sta­no­wiło krót­kie wpro­wa­dze­nie do foto­gra­fo­wa­nia sate­li­tów sta­cjo­nar­nych – rzecz, którą można wyko­nać bez spe­cjal­nego zachodu, dys­po­nu­jąc tylko apa­ra­tem wypo­sa­żo­nym w tele­obiek­tyw i umiesz­czo­nym na sta­ty­wie. Pro­gra­mem nie­zbęd­nym do pra­wi­dło­wej inter­pre­ta­cji takich zdjęć jest Star­tra­ils, no i oczy­wi­ście Stel­la­rium, któ­remu poświę­cono nieco uwagi. Na koniec zapo­znano uczest­ni­ków szko­le­nia ze stroną Micro­ob­se­rva­tory, dzięki któ­rej można zama­wiać zdję­cia obiek­tów astro­no­micz­nych w sytu­acji, kiedy szkoła nie dys­po­nuje innymi moż­li­wo­ściami ich pozyskania.

Miłym akcen­tem było nagra­nie fil­miku slow-mo, przed­sta­wia­ją­cego dużą sprę­żynę „slinky” dziel­nie poko­nu­jącą 12 scho­dów – oczy­wi­ście w dół. Autor­kami nagra­nia były dwie naj­młod­sze uczest­niczki warsztatów.

 

Pod­su­mo­wu­jąc, w Warsz­ta­tach uczest­ni­czyły 23 osoby, zaś całość zajęć zamknęła się w trzy­dzie­stu dwóch godzi­nach inten­syw­nej pracy.

Zbio­rowe zdję­cie, wyko­nane przy histo­rycz­nej apa­ra­tu­rze pla­ne­ta­rium Zeissa

Tą drogą wyra­żam ogromną wdzięcz­ność kole­żance Justy­nie Put za nie­oce­nioną pomoc w trak­cie szko­le­nia, zaś Dyrek­to­rowi MOA, Panu Domi­ni­kowi Paster­na­kowi, dzię­kuję za prze­pro­wa­dze­nie zdal­nych zajęć z uczest­ni­kami zgro­ma­dzo­nymi przy kom­pu­te­rach oraz za umoż­li­wie­nie odby­cia Warsz­ta­tów pomimo wszel­kich trudności.

Grze­gorz Sęk

Ps

Z kulu­aro­wych roz­mów doszło do mnie, że ist­nieje potrzeba orga­ni­zo­wa­nia tego typu zajęć na bar­dziej ele­men­tar­nym pozio­mie, tak aby nauczy­ciele szkolni, któ­rzy do tej pory nie mieli kon­taktu z tema­tyką astro­no­miczną, zyskali nowe narzę­dzie do pracy z aktyw­nymi uczniami. Dla­tego też zamie­rzamy kon­ty­nu­ować roz­po­częty w paź­dzier­niku 2021 roku cykl trzy­dnio­wych warsz­ta­tów „Obser­wa­cje obiek­tów Układu Sło­necz­nego” w ryt­mie dwu­mie­sięcz­nym, na prze­mian z jed­no­dnio­wymi warsz­ta­tami pro­jektu Eart­KAM, zapo­cząt­ko­wa­nymi w listo­pa­dzie 2021 roku.