W grudniu obserwujemy ISS czyli…

…widocz­ność Mię­dzy­na­ro­do­wej Sta­cji Kosmicz­nej (Inter­na­tio­nal Space Station) na noc­nym niebie.

 

Drugi i trzeci tydzień grud­nia będą sprzy­jały dostrze­że­niom na naszym nie­bie prze­lo­tów Mię­dzy­na­ro­do­wej Sta­cji Kosmicz­nej. Będzie się ona poja­wiała w dogod­nej porze, bo wie­czo­rami, w postaci jasnej, nie­zbyt szybko poru­sza­ją­cej się kropki. Żeby ją zoba­czyć, wystar­czy wyjść poza zasięg miej­skich latarni i skie­ro­wać wzrok w miej­sce wska­zane w poniż­szej tabeli.

 

Całe zja­wi­sko trwa od dwóch do ponad sze­ściu minut, w trak­cie któ­rych Sta­cja maje­sta­tycz­nie prze­suwa się po noc­nym nie­bie, zawsze z zachodu na wschód.

 

 

Tabela zawiera infor­ma­cje, z któ­rych mogą korzy­stać miesz­kańcy Kra­kowa. Widocz­ność Sta­cji Kosmicz­nej w innych rejo­nach Pol­ski, dokład­nie dla miej­sca, w któ­rym się znaj­du­jemy – można usta­lić w opar­ciu o ser­wis internetowy

 

 

Wcze­śniej, w pra­wym gór­nym rogu strony należy usta­lić współ­rzędne miej­sca pla­no­wa­nej obser­wa­cji (loka­li­za­cja).

 

Data	Jasność	Począ­tek	Azy­mut	Śro­dek	Wyso­kość	Azy­mut	Koniec	Wyso­kość	Azy­mut
5 XII	-3,1	17:27:34	SW	17:30:49	57°	SSE	17:31:28	46°	ESE
6 XII	-2,4	16:35:51	SW	16:38:56	38°	SSE	16:41:35	13°	E
6 XII	-2	18:12:01	W	18:14:16	39°	W	18:14:16	39°	W
7 XII	-3,4	17:20:01	WSW	17:23:19	89°	S	17:24:21	41°	ENE
8 XII	-3,1	16:28:04	WSW	16:31:21	66°	SSE	16:34:25	12°	ENE
8 XII	-2,3	18:04:38	W	18:07:05	44°	WNW	18:07:05	44°	WNW
9 XII	-3,3	17:12:34	W	17:15:52	70°	N	17:17:09	34°	ENE
10 XII	-3,3	16:20:31	WSW	16:23:49	83°	N	16:27:08	10°	ENE
10 XII	-2,7	17:57:10	WNW	17:59:52	52°	NW	17:59:52	52°	NW
11 XII	-3,2	17:05:06	W	17:08:23	63°	N	17:09:56	28°	ENE
12 XII	-3,2	16:13:00	W	16:16:17	67°	N	16:19:35	10°	ENE
12 XII	-3,3	17:49:38	WNW	17:52:42	74°	NW	17:52:42	74°	NW
13 XII	-3,3	16:57:33	WNW	17:00:51	69°	N	17:02:52	22°	E
13 XII	-0,8	18:34:07	WNW	18:35:32	22°	W	18:35:32	22°	W
14 XII	-3,1	17:42:00	WNW	17:45:18	67°	SSW	17:45:46	56°	SSE
15 XII	-3,4	16:49:55	WNW	16:53:14	90°	NNE	16:56:07	13°	ESE
15 XII	-1	18:26:40	W	18:28:48	24°	SW	18:28:48	24°	SW
16 XII	-2,1	17:34:24	W	17:37:31	39°	SSW	17:39:18	21°	SSE
17 XII	-2,7	16:42:14	WNW	16:45:30	59°	SSW	16:48:44	10°	SE
18 XII	-0,8	17:26:57	W	17:29:34	22°	SW	17:32:11	10°	SSE
19 XII	-1,5	16:34:35	W	16:37:36	33°	SSW	16:40:37	10°	SE
21 XII	-0,2	16:27:11	W	16:29:33	19°	SW	16:31:56	10°	S

 

Obja­śnie­nia:

• jasność wyra­żona jest w wiel­ko­ściach gwiaz­do­wych, im liczba mniej­sza, tym obiekt jaśniej­szy. Minus 3,3 ozna­cza na przy­kład, ze sta­cja będzie jasno­ścią dorów­ny­wała pla­ne­cie Wenus, dobrze widocz­nej każ­dego pogod­nego gru­dnio­wego wieczoru.
• azy­mut to kąt liczony wzdłuż płasz­czy­zny hory­zontu. Można go wyra­zić na dwa spo­soby – w stop­niach od 0 do 360 zaczy­na­jąc od kie­runku pół­noc­nego w prawo, albo w rum­bach, tak jak w powyż­szej tabeli. Wtedy mamy do dys­po­zy­cji 16 kie­run­ków, każdy o roz­pię­to­ści 22,5 stop­nia. Kolej­ność jest następująca:

 

Kie­ru­nek	Azy­mut w stop­niach	Azy­mut w rumbach
Pół­noc	0° lub 360°	N
Pół­nocny pół­nocny wschód	22,5°	NNE
Pół­nocny wschód	45°	NE
Wschodni pół­nocny wschód	67,5°	ENE
Wschód	90°	E
Wschodni połu­dniowy wschód	112,5°	ESE
Połu­dniowy wschód	135°	SE
Połu­dniowy połu­dniowy wschód	157,5°	SSE
Połu­dnie	180°	S
Połu­dniowy połu­dniowy zachód	202,5°	SSW
Połu­dniowy zachód	225°	SW
Zachodni połu­dniowy zachód	247,5°	WSW
Zachód	270°	W
Zachodni pół­nocny zachód	292,5°	WNW
Pół­nocny zachód	315°	NW
Pół­nocny pół­nocny zachód	337,5°	NNW

 

• wyso­kość ozna­cza odle­głość kątową od hory­zontu, liczoną w stop­niach od 0° do 90°. Gwiazda Polarna w Mało­pol­sce jest widoczna około 50° nad horyzontem.
• moment osią­gnię­cia wska­za­nej pozy­cji na nie­bie podany jest w godzi­nach, minu­tach i sekun­dach czasu urzę­do­wego, czyli tego, jaki wska­zują nasze zegarki. Dla terenu Mało­pol­ski poszcze­gólne momenty mogą róż­nić się co naj­wy­żej o nie­całą minutę.

 

Taką tabelkę, ucze­nie nazy­waną „efe­me­rydą prze­lo­tów ISS”, można zna­leźć na wspo­mnia­nej już stronie

 

 

 

Pole­cam ją, ponie­waż zawiera sporo aktu­al­nych infor­ma­cji na temat aktu­al­nej widocz­no­ści ciał nie­bie­skich, zarówno natu­ral­nych jak i będą­cych dzie­łem rąk ludzkich.

Co bar­dziej zaawan­so­wani ama­to­rzy mogą pod­jąć próby foto­gra­fo­wa­nia śladu ISS. W tym celu potrzebny będzie apa­rat foto­gra­ficzny usta­wiony na sta­ty­wie. Apa­rat powi­nien mieć moż­li­wość nasta­wia­nia dłu­gich cza­sów eks­po­zy­cji, albo opcję „bulb”. Po wybra­niu ogni­sko­wej obiek­tywu typu „zoom” na naj­mniej­szą war­tość celu­jemy apa­ra­tem w rejon nieba wska­zany w tabelce, po czy w razie dostrze­że­nia Sta­cji wyzwa­lamy migawkę na kil­ka­na­ście sekund albo też uży­wamy usta­wie­nia „B”.

Należy pamię­tać o wcze­śniej­szym usta­wieni ostro­ści bądź to korzy­sta­jąc z funk­cji „live view”, bądź wyko­nu­jąc serię prób­nych zdjęć. Czu­łość matrycy musi być dobrana w zależ­no­ści od tła nieba – im bli­żej cen­trum mia­sta, tym owo tło jest jaśniejsze.
W Nie­po­ło­mi­cach, gdzie zanie­czysz­cze­nie świetlne jest dosyć dokucz­liwe, dla ogni­sko­wej 18 mm uży­wam czu­łość 1 600 ASA przy prze­sło­nie 3,5 dla eks­po­zy­cji 30 sekund. Należy pamię­tać o korzy­ściach, jakie daje posia­da­nie wężyka lub pilota do apa­ratu. Bez nich jeste­śmy ska­zani na uży­cie samo­wy­zwa­la­cza, gdyż trzy­ma­nie palca na spu­ście migawki przez dłuż­szy czas nie­uchron­nie spo­wo­duje wyko­na­nie poru­szo­nego zdję­cia. Udane zdję­cie będzie przed­sta­wiało jasny ślad na tle gwiazd, pole­cane jest wkom­po­no­wa­nie w kadr jakie­goś lokal­nego, łatwo roz­po­zna­wal­nego obiektu. Pole­cam wyko­na­nie sekwen­cji zdjęć, które następ­nie posłużą do wyko­na­nia ani­ma­cji bądź też zostaną zło­żone w jedno zdję­cie wynikowe.

A oto przy­kła­dowe zdję­cie śladu Mię­dzy­na­ro­do­wej Sta­cji Kosmicz­nej, wyko­nane w lutym 2015 rok w trak­cie Zimo­wego Obozu Obser­wa­cyj­nego w Biesz­cza­dach. Wyraź­nie widoczne jest świa­tło zodia­kalne, co dobrze świad­czy o jako­ści tam­tej­szego nieba.

 

Foto­gra­fie: © Łukasz Kalina | © NASA

 

Grze­gorz Sęk