Adam Michalec, sierpień 2019
Tego lata, w okresie urlopów i w drugiej połowie tegorocznych wakacji, będziemy się starać korzystać z dobrodziejstw słonecznego nieba. Rzeczywiście, jest to bowiem okres jeszcze długich dni, a krótkich i ciepłych nocy, które niezbyt sprzyjają obserwacjom astronomicznym. Tym nie mniej, wiele ciekawych zjawisk będziemy mogli zaobserwować na niebie w tym miesiącu, a w drugiej dekadzie sierpnia słynne Perseidy. Postarajmy się w tym celu wykorzystać wolny czas, a być może pogoda z całą pewnością dostosuje się do naszych oczekiwań.
W miesiące wakacyjne, na południowo-wschodnim niebie, gdy dobrze się ściemni, a w sierpniu to około godz. 22, króluje tzw. Trójkąt Letni. Tworzą go trzy gwiazdy pierwszej wielkości: Deneb, Wega i Altair. Należą one, w kolejności, do gwiazdozbiorów: Łabędzia, Lutni i Orła. W trójkącie tym, najwyżej nad horyzontem, mieści się prawie w całości Łabędź (jego jasne gwiazdy tworzą krzyż), na prawo, nieco poniżej Lira i u dołu Orzeł.
Przez wszystkie te trzy gwiazdozbiory, w ich tle, przebiega Droga Mleczna, czyli nasza Galaktyka. Aby ją na niebie dostrzec, wystarczy tylko sprawne oko i poświęcenie paru chwil w bardzo późny pogodny wieczór, ale z dala od zbędnych świateł.
Słońce w swej „wędrówce” po Ekliptyce podąża powoli ku równikowi niebieskiemu, przez co jego deklinacja będzie systematycznie maleć, a w związku z tym dni staną się nieznacznie, ale nieubłaganie coraz to krótsze. W Małopolsce, 1 sierpnia Słońce wschodzi o godz. 5.09, a zachodzi o godz. 20.23, czyli dzień będzie trwał 15 godzin i 15 minut. Będzie już krótszy od najdłuższego dnia w roku o 68 minut; natomiast 31 sierpnia Słońce wschodzi o 5.53, a zachodzi o 19.27, czyli będzie nam świeciło przez 13 godzin i 34 minuty: zatem przez sierpień ubędzie nam dnia o 101 minut.
W międzyczasie zaś, Słońce w swej „wędrówce” wśród znaków Zodiaku, przejdzie 22 sierpnia, ze znaku Lwa, w znak Panny.
Jeśli zaś chodzi o aktywność magnetyczną Słońca, to utrzymuje się ona nadal na niskim poziomie. Nieco zwiększona, w jego 25 cyklu aktywności, może wystąpić pod koniec sierpnia, czego widomą oznaką będzie niewielki wzrost ilości plam i rozbłysków w fotosferze Słońca. Natomiast zawsze należy się liczyć z niespodziankami z jego strony, co być może zaowocuje możliwością zaobserwowania nawet w Małopolsce zorzy polarnej.
Księżyc natomiast rozpocznie i zakończy ten miesiąc w nowiu i w perygeum, czyli najbliżej Ziemi. Kolejność jego faz w sierpniu będzie następująca:
- nów 01.VIII. o godz. 05.12,
- pierwsza kwadra 07.VIII. o godz.19.31,
- pełnia 15.VIII. o godz.14.29,
- ostatnia kwadra 23.VIII. o godz.16.56,
- nów 30.VIII. o godz.12.37.
W perygeum (najbliżej Ziemi) znajdzie się Księżyc 02.VIII. o godz.09 i 30.VIII. o godz.18. Natomiast w apogeum (najdalej od Ziemi) będzie 17.VIII. o godz.13. Ponadto Księżyc będzie 12 sierpnia zakrywał Saturna i planetę karłowatą Pluton. Te zjawiska nie będą jednak widoczne z terytorium Polski, jedynie możemy prześledzić zbliżenie Księżyca do Plutona o północy 12/13. VIII.
Jeśli zaś chodzi o planety, to:
- Merkurego będzie można obserwować na porannym niebie przez pierwsze trzy tygodnie sierpnia, potem zniknie w promieniach Słońca, by pojawić się na wieczornym niebie po wakacjach, w ostatniej dekadzie września.
- Wenus i Mars przez cały sierpień kąpią się w promieniach Słońca, i są z Ziemi naszej niewidoczne. Będzie je można obserwować dopiero na jesieni, Wenus na niebie wieczornym, a Marsa na niebie porannym.
- W gwiazdozbiorze Wężownika, możemy praktycznie przez całą noc obserwować Jowisza ze swoją gromadką galileuszowych księżyców, który w czerwcu był w opozycji do Słońca. Pod koniec sierpnia będzie widoczny tylko na wieczornym niebie.
- Za nim dzielnie kroczy na niebie Saturn przystrojony w pierścienie, które możemy podziwiać już przez niewielką lunetę. Gości on w gwiazdozbiorze Strzelca. Był w opozycji 9.VII., możemy go zatem obserwować na nocnym niebie przez cały sierpień.
- Uran i Neptun widoczne będą w drugiej połowie nocy, odpowiednio w gwiazdozbiorach Ryb i Wodnika. Końcówka wakacji będzie szczególnie dobrym okresem do obserwacji tych planet, w związku z ich przebywaniem blisko opozycji: Neptun – 10.IX., a Uran – 28.X. Aby te planety dostrzec, musimy się posłużyć chociażby lornetką, a najlepiej stosując do obserwacji lunetę.
Od 17 lipca do 24 sierpnia promieniują – znane od stuleci – Perseidy, zwane też łzami św. Wawrzyńca. Główne, rozciągłe ich maksimum wystąpi w dzień 12 i nocą 12/13 sierpnia. Obserwacjom będzie przeszkadzał Księżyc do pełni, który zajdzie dopiero po północy. Zapraszam, jak w roku ubiegłym, wieczorem 11/12 sierpnia na Rynek w Niepołomicach, do wspólnych obserwacji tego słynnego roju meteorów – warto bowiem zarwać trochę nocy, z niedzieli na poniedziałek, aby zobaczyć te liczne „spadające gwiazdy”.
Pamiętajmy też o staropolskim sposobie na odchudzanie:
W sierpniu wszelki zbytek, nie idzie w pożytek
