Adam Michalec, marzec 2020
Co marzec wypiecze, to kwiecień wysiecze
powiada staropolskie przysłowie, a zatem nie tylko dla obserwacji astronomicznych życzmy sobie w tym miesiącu bezchmurnego nieba. Po emocjach związanych z bezśnieżną, wietrzną i smogową zimą, czeka nas wreszcie upragniona wiosna. Cieszymy się z faktu, że Słońce powoli, ale systematycznie, wznosi się po ekliptyce coraz wyżej i wyżej, aby wreszcie przeciąć równik niebieski 20 marca o godz. 04.50, w punkcie równonocy wiosennej – zwanym punktem Barana. Słońce „przechodzi” wtedy z półkuli południowej nieba na północną, ze znaku Ryb w znak Barana. Rozpocznie się wówczas astronomiczna wiosna, a na ten moment, jak zwykle, czekaliśmy z utęsknieniem. Ze względu zaś na zjawisko refrakcji atmosferycznej, zrównanie dnia z nocą wystąpi już 17 marca.
W Krakowie i okolicy, w dniu 1 marca Słońce wschodzi o 6.22, a zachodzi o 17.22, zaś ostatniego marca wschodzi (już według czasu letniego) o 6.18, a zachodzi o 19.11, wtedy dzień będzie trwał 12 godzin i 53 minuty. Zatem w marcu w Małopolsce, przybędzie dnia już o 113 minut!
Aktywność magnetyczna Słońca będzie mała, a w nocy z 28/29 marca, czeka nas zmiana czasu z zimowego na czas letni, powinniśmy przestawić zegarki o godzinę do przodu. Rano od tej pory, wstajemy o godzinę wcześniej, ale za to będziemy mieć dłuższe, jasne popołudnia, które można będzie wykorzystać chociażby na wiosenne spacery!
Ciemne bezksiężycowe noce, dogodne do obserwacji astronomicznych, będą w ostatniej dekadzie miesiąca, bowiem kolejność faz Księżyca w marcu będzie następująca:
- pierwsza kwadra 2.III. o godz. 20.57,
- jeszcze zimowa pełnia 9.III o godz. 18.48,
- ostatnia kwadra 16.III. o godz. 10.34,
- wiosenny nów 24.III. o godz. 10.28.
Najbliżej Ziemi (w perygeum) znajdzie się Księżyc 10.III. o godz. 07, a najdalej od Ziemi (w apogeum) będzie 24.III. o godz. 16. Ponadto, 1.III. i 29.III. Księżyc zakryje planetoidę Westę, a 18.III. Marsa i w 7 godz. później Plutona, ale te zjawiska nie będą u nas widoczne.
Jeśli chodzi o planety, to:
- Merkurego będzie można zaobserwować rankiem nisko nad południowo – wschodnim horyzontem, przez cały miesiąc, oczywiście byle przed wschodem Słońca. W dniu 24.III. Merkury będzie na niebie najdalej od Słońca (28 stopni) w tzw. elongacji zachodniej.
- Wenus jako Gwiazda Wieczorna, przez cały marzec, będzie widoczna na zachodnim niebie, a 24.III. zawędruje na niebie najdalej od Słońca (46 stopni), będzie w tzw. elongacji wschodniej.
- Czerwonawego Marsa znajdziemy na porannym niebie, goszczącego w konstelacji Strzelca, a potem Koziorożca. Ta wędrówka planety na niebie powoduje, iż z upływem wiosennych dni, coraz to wcześniej możemy go obserwować przed wschodem Słońca.
- Jowisza, dobrze po północy, znajdziemy nisko na wschodnim niebie w gwiazdozbiorze Strzelca, podziwiając przez lunetę jego gromadkę jasnych satelitów.
- W drugiej połowie nocy w gwiazdozbiorze Strzelca, widoczny będzie Saturn z imponującymi pierścieniami.
Polecam obserwatorom i miłośnikom konfiguracji planet na niebie, wczesne poranki obserwacyjne, od około godz. 4 w dniach: 18/19 III., 19/20.III. oraz 20/21.III. Przy sprzyjających warunkach meteorologicznych, nawet gołym okiem, zobaczymy na wschodnim niebie zbliżenia czterech planet: Merkurego, Marsa, Jowisza i Saturna, a dodatkowo wmiesza się między te planety, jeszcze rogalik naszego Księżyca podążającego do nowiu. Warto zatem wcześnie wstać, by ten spektakl zobaczyć, bowiem nie prędko powtórzy się nam taka okazja! - Uran, dostępny będzie do obserwacji wieczorem w gwiazdozbiorze Byka, a końcem marca, będzie się już nam krył w promieniach Słońca.
- Neptun, przebywający w gwiazdozbiorze Wodnika, pojawi się nam na porannym niebie dopiero końcem miesiąca, wyprzedzając nieco wschód Słońca.
W tym miesiącu nie przewiduje się jasnych komet, ani bogatych deszczy meteorów, chociaż 25 marca przypada maksimum mało aktywnego, rozciągłego roju (Wirginidy), promieniującego z okolicy „alfy” – czyli Spiki, najjaśniejszej gwiazdy w Pannie. Księżyc po wiosennym nowiu, nie będzie nam przeszkadzał w obserwacjach maksimum tego roju.
Bliskość ciepłej, jak mam nadzieję wiosny, niechaj nas zachęca do ostatnich, bez smogowych, zimowych spacerów. Dodatkowo zaś, wypada tylko nam życzyć bezchmurnego nieba, a w marcu takie pogody często u nas występują. Zatem spoglądając wieczorem, w środku nocy lub wczesnym rankiem (szczególnie 18–21.III), w rozgwieżdżone niebo, przypomnijmy sobie, jeszcze jedno staropolskie przysłowie:
Z wiosną nasze nadzieje na lepsze jutro rosną
dlatego wszystkim Państwu stosownej aury wiosennej, serdecznie życzę.
