„Czasem kwietnia pora letnia, czasem zwiedzie w marzec zjedzie”
To przysłowie pasuje jak ulał do aktualnej sytuacji pogodowej, ale wyraża przy okazji naszą nadzieję, na prawdziwą wiosenną i słoneczną aurę. Tęsknimy bardzo za takimi dniami, które powinny nam wynagrodzić tegoroczne pandemiczne dni zimowe. Dlatego ogromnie pocieszającym będzie fakt, iż w tym miesiącu Słońce nadal systematycznie wznosi się coraz wyżej ponad Równik niebieski tak, że w ciągu kwietnia, w Małopolsce, przybędzie dnia dokładnie o 105 minut. Łatwiej też będzie się nam przyzwyczaić na dobre, do czasu letniego, bowiem w piątek 1.IV. Słońce wschodzi o godz. 6.16, a zachodzi o 19.12 i nie jest to Prima Aprilis. Natomiast w ostatnim dniu miesiąca, wschód Słońca nastąpi już o 5.18, a zachód dopiero o 19.57, zatem ostatniego kwietnia, dzień będzie trwał 14 godzin i 39 minut; będzie już dłuższy od najkrótszego dnia roku aż o 6 godzin i 36 minut, ale jeszcze krótszy o 102 minuty od tego najdłuższego, czerwcowego dnia.
Jeśli spojrzymy do kart historii, to stwierdzimy, że 61 lat temu, w dniu 12 kwietnia 1961 roku, odbył się lot człowieka – Jurija Gagarina – po orbicie satelitarnej Ziemi. Narodziła się tym samym epoka lotów kosmicznych. A na niebie, przez cały miesiąc, będziemy notować podwyższoną aktywność magnetyczną Słońca, bowiem nasza gwiazda znajduje się w fazie wzrostu aktywności w 25 cyklu. Najczęściej liczba Wolfa, czyli ilość grup plam i pojedynczych plam na tarczy Słońca, wynosić będzie kilkadziesiąt lub przekroczy sto, co cieszy obserwatorów naszej gwiazdy. Taka aktywność Słońca powoduje, że chroni ono nas swym polem magnetycznym, przed silnym i przenikliwym promieniowaniem pochodzącym z centrum naszej Galaktyki, którego emisja być może powoduje szybkie mutacje koronawirusa, co znacznie komplikuje walkę służby zdrowia z pandemią. Wypada nam zatem tylko przyklasnąć zwiększonej aktywności Słońca, bowiem nocą w dniu 19 kwietnia wstępuje ono w znak Byka. Ponadto, jak corocznie, 22 kwietnia będziemy obchodzili Światowy Dzień Ziemi – zatem patrząc w niebo, nie zapominajmy o naszej Błękitnej Planecie i jej mieszkańcach, którzy obecnie powinni być obiektem specjalnej, po pandemicznej troski i kosmicznego ładu!
Jeśli chodzi o Księżyc, to na początku i końcu miesiąca nie będzie nam przeszkadzał w nocnych obserwacjach gwiazd, bowiem kolejność faz Księżyca w kwietniu będzie następująca: nów 1.IV. o godz. 08.24, pierwsza kwadra 9.IV. o godz. 08.48, pełnia 16.IV. o godz. 20.55, ostatnia kwadra 23.IV. o godz. 13.56 i nów 30.IV. o godz. 22.28. Ponieważ pełnia Księżyca w dniu 16.IV. będzie pierwszą wiosenną pełnią po 20.III., więc niedziela 17.IV. będzie Niedzielą Wielkanocną, zgodnie z przepisem ustanowionym na Soborze Nicejskim w 325 roku. Najdalej od Ziemi (w apogeum) będzie Księżyc 7.IV. o godz. 21.10, a najbliżej Ziemi (w perygeum) znajdzie się 19.IV. o godz. 17.12. Ponadto Księżyc w swej wiosennej wędrówce po nieboskłonie, zakryje częściowo Słońce w dniu 30.IV., ale to zjawisko nie będzie widoczne w Polsce, tylko na południowo – wschodnim Pacyfiku i w południowej części Ameryki Południowej.
Jeśli zaś chcemy obserwować planety, to Merkurego będzie można zobaczyć bardzo nisko nad horyzontem, na wieczornym niebie, dopiero w drugiej połowie miesiąca. Najłatwiej będzie go można dostrzec wieczorem 29.IV. Natomiast Wenus – jako Jutrzenka – jest obecnie widoczna na porannym niebie, poprzedzając o dobre 2 godziny wschód Słońca. Czerwonawy Mars, widoczny jest już na 3 godziny przed świtem, w gwiazdozbiorze Koziorożca i swej wędrówce po niebie zbliży się do Saturna w dniu 4.IV. Natomiast olbrzymy gazowe Jowisz i Saturn, wschodzą w kwietniu dopiero na ranem, poprzedzając z upływem nocy i dni, o dwie do trzech godzin wschód Słońca. Na koniec kwietnia Jowisz będzie w bliskiej koniunkcji z Wenus 30.IV.
Planetę Uran możemy obserwować przez pierwsze dwa tygodnie kwietnia na wieczornym niebie w gwiazdozbiorze Barana, potem skryje się w promieniach zorzy wieczornej. Neptun, przebywa w Wodniku, a możemy go obserwować przez lunetę rankiem, na godzinę przed świtem.
Od 15 do 25 kwietnia promieniują meteory z roju kwietniowych Lirydów. Radiant meteorów leży w pobliżu Wegi, najjaśniejszej gwiazdy w gwiazdozbiorze Liry. Maksimum aktywności (do 30 przelotów na godzinę) przypada na noc 21/22 kwietnia. W tym roku warunki do ich obserwacji nie są łatwe, bowiem Księżyc będzie dzień przed ostatnią kwadrą, przeszkadzając w obserwacjach słabszych meteorów.
Oto tylko najważniejsze zjawiska na niebie, które polecałbym do obserwacji przy okazji zalecanych wiosennych spacerów, oczywiście przy bezchmurnym niebie, czego wszystkim Państwu serdecznie życzę, jednocześnie przypomnijmy, być może, mało optymistyczne staropolskie przysłowie:
„Pogody kwietniowe – to słoty majowe”
Wschody i zachody Słońca – kwiecień 2022
Wschody i zachody Księżyca – marzec 2022
dr Adam Michalec
MOA w Niepołomicach, 17 marca 2022
