Spojrzenie w czerwcowe niebo 2024

“Kto latem pra­cuje, zimą głodu nie poczuje ”

Tak dosłow­nie, z tro­ską i nadzieją, należy rozu­mieć to przy­sło­wie, po zmien­nej pogo­dowo tego­rocz­nej wio­śnie. Czer­wiec jak wiemy, to okres naj­krót­szych nocy, oraz prze­pięk­nych świ­tów i zmierz­chów, dogod­nych dla obser­wa­cji nieba i ostat­nich wio­sen­nych spa­ce­rów. Mamy zatem krót­kie cie­płe noce, które co prawda nie sprzy­jają obser­wa­cjom astro­no­micz­nym, ale są one tym bar­dziej cenne dla miło­śni­ków nieba.
Tego­roczne astro­no­miczne Lato, roz­pocz­nie się po połu­dniu, w czwar­tek 20 czerwca o godz. 22.51 – kiedy to Słońce w swej rocz­nej wędrówce po Eklip­tyce, oddali się naj­bar­dziej na pół­noc od rów­nika nie­bie­skiego, osią­ga­jąc punkt prze­si­le­nia let­niego, zwany punk­tem Raka. W tym dniu w Kra­ko­wie, Słońce w chwili przej­ścia przez połu­dnik, góruje nad hory­zon­tem na wyso­ko­ści pra­wie 63 i pół stop­nia. Wzej­dzie tego dnia o godz. 4.30, a zaj­dzie o 20.53, zatem dzień będzie trwał 16 godzin i 23 minuty; będzie to naj­dłuż­szy dzień (a zara­zem naj­krót­sza noc) tego roku, a dłuż­szy od gru­dnio­wego naj­krót­szego dnia w Kra­ko­wie, aż o 8 godz. i 18 minut.
Naj­wcze­śniej Słońce wzej­dzie u nas już w dniu 15 czerwca (o godz. 4.30) i takich wcze­snych wscho­dów Słońca będziemy doświad­czać przez 8 kolej­nych dni. Naj­póź­niej zaj­dzie w dniu 19 czerwca (o godz. 20.53), i tak póź­nych zacho­dów Słońca będzie aż 13! Dni w któ­rych nasza gwiazda będzie naj­dłu­żej nad hory­zon­tem, doświad­czymy przez cały tydzień, od 17 do 24 czerwca. W tym też okre­sie, na św. Jana (24.VI.), czę­sto padają obfite desz­cze. Po tego­rocz­nej zmien­nej wio­śnie, może one nie wystą­pią, zoba­czymy. Tak czy ina­czej będzie z pogodą, to na Dzień Dziecka, Słońce wzej­dzie o godz. 4.35, a zaj­dzie o godz. 20.42. Dzień będzie trwał 16 godz. i 7 minut; będzie jesz­cze krót­szy o 16 minut od naj­dłuż­szego dnia roku. Nato­miast ostat­niego czerwca, Słońce wzej­dzie o godz. 4.35, a schowa się pod hory­zon­tem o godz. 20.53 i dzień będzie nie­zau­wa­żal­nie, ale już krót­szy od naj­dłuż­szego dnia o 5 minut.
Aktyw­ność magne­tyczna Słońca wciąż rośnie w 25 cyklu, w czerwcu będzie na wyso­kim pozio­mie, a znacz­nie pod­wyż­szona w dru­giej deka­dzie mie­siąca (liczba Wolfa wynie­sie około 200), wtedy też możemy się liczyć z róż­nymi zja­wi­skami geo­fi­zycz­nymi, np.: na wie­czorne poja­wia­nie się sre­brzy­stych obło­ków, w gór­nych war­stwach atmos­fery ziem­skiej. Szcze­gó­łowe dane znaj­dziemy pod adre­sem: www.spaceweather.com. Pamię­tajmy przy tym, iż obser­wa­cje plam na Słońcu pro­wa­dzimy wyłącz­nie przy zasto­so­wa­niu odpo­wied­nich fil­trów spek­tral­nych, lub rzu­to­wa­nego na ekran obrazu Słońca z lunety. Zain­te­re­so­wa­nych takimi obser­wa­cjami naszej gwiazdy, zapra­szamy na dzie­dzi­niec, obok Mło­dzie­żo­wego Obser­wa­to­rium Astro­no­micz­nego, gdzie w pogodne dni, będą orga­ni­zo­wane spe­cjalne pokazy Słońca.
Nasz natu­ralny sate­lita, powita Lato dwa dni przed peł­nią. Zatem bar­dzo krót­kie, ale bez­k­się­ży­cowe noce, będziemy mieli w pierw­szej deka­dzie czerwca, a kolej­ność faz Księ­życa będzie nastę­pu­jąca: nów 6.VI. o godz. 14.38, pierw­sza kwa­dra 14.VI. o godz. 07.18, peł­nia 22.VI. o godz. 03.08 i ostat­nia kwa­dra 28.VI. o godz. 23.53.
W pery­geum (naj­bli­żej Ziemi) będzie dwu­krot­nie: 2.VI. o godz. 09.23 i 27.VI. o godz. 13.45, a w apo­geum (naj­da­lej od Ziemi) będzie Księ­życ 14.VI. o godz.15.36. Ponadto, możemy po pół­nocy 3.VI. obser­wo­wać zbli­że­nie Księ­życa do Marsa, nato­miast 28.VI. o pół­nocy do Saturna. W swej wędrówce po nie­bo­skło­nie, zbliży się też do jasnych gwiazd: 5.VI. do Ple­jad, 9.VI. do Pol­luxa, 12.VI. do Regu­lusa, 16.Vi. do Spiki i 20.VI. do Antaresa.
Jeśli cho­dzi o pla­nety, to Mer­ku­rego odnaj­dziemy w pierw­szym tygo­dniu czerwca nisko na poran­nym nie­bie, lub wie­czo­rem, po zacho­dzie Słońca w ostat­nim tygo­dniu miesiąca.
Wenus, cały czer­wiec kryje się za Słoń­cem, aby poja­wić się nam dopiero w ostat­nim tygo­dniu lipca na wie­czor­nym nie­bie. Od tej pory będzie grała rolę Gwiazdy Wie­czor­nej, aż do wio­sny 2025 roku.
Mars, dostępny będzie tylko do obser­wa­cji w dru­giej poło­wie nocy, gosz­cząc w gwiaz­do­zbio­rze Wod­nika. Kre­śląc na nie­bie pętle, zago­ści potem w kon­ste­la­cji Ryb.
Podob­nież do Marsa, pla­nety gazowe olbrzymy, możemy obser­wo­wać w czerwcu w dru­giej poło­wie nocy. Na poran­nym nie­bie, Jowisz wraz z gro­madką czte­rech gali­le­uszo­wych sate­li­tów (obec­nie znamy ich pra­wie 100) poprze­dza o dwie godziny wschód Słońca, prze­by­wa­jąc w gwiaz­do­zbio­rze Byka, zaś w dniu 4.VI. będzie w koniunk­cji z Mer­ku­rym. Nato­miast Saturn z pier­ście­niami, wscho­dzi przed pół­nocą, gosz­cząc w kon­ste­la­cji Wodnika.
Pla­neta Uran gości w gwiaz­do­zbio­rze Barana, Nep­tun zaś w Wod­niku. Aby jed­nak dostrzec te pla­nety gołym okiem, trzeba mieć sokoli wzrok, a naj­le­piej do ich obser­wa­cji użyć lunety.
Nato­miast w dniach od 22.VI. do 2.VII., będzie moż­li­wość zli­cza­nia powol­nych mete­orów z czerw­co­wego roju Booty­dów (czyli wyla­tu­ją­cych z gwiaz­do­zbioru Wola­rza). Mak­si­mum ich aktyw­no­ści przy­pada na 28.VI., a Księ­życ w ostat­niej kwa­drze, nie będzie prze­szka­dzał w wie­czor­nych obserwacjach.
Wobec zbli­ża­ją­cych się waka­cji życzmy sobie pogod­nych obser­wa­cjach nieba i pamię­tajmy o przysłowiu:

“W czerwcu się pokaże, co nam dała Unia w darze”

dr Adam Michalec,
MOA W Niepołomicach,
1 maja 2024

Wschody i zachody Księżyca
Wschody i zachody Słońca