Adam Michalec, czerwiec 2019
Jak w czerwcu pogoda służy, nie tylko astronom oczka mruży
Tak mówi przysłowie odnośnie aury, a ponadto to okres najkrótszych nocy oraz pięknych świtów i zmierzchów, dogodnych dla obserwacji nieba i ostatnich wiosennych spacerów. Mamy zatem krótkie ciepłe noce, które co prawda nie sprzyjają obserwacjom astronomicznym, ale są one tym cenniejsze dla prawdziwych miłośników nieba.
Tegoroczne astronomiczne Lato, rozpocznie się popołudniową porą, w piątek 21 czerwca o godz. 17.54 – kiedy to Słońce w swej rocznej wędrówce po Ekliptyce, oddali się najbardziej na północ od równika niebieskiego, osiągając punkt przesilenia letniego, zwany punktem Raka. W tym dniu w Niepołomicach, Słońce w chwili przejścia przez południk, góruje nad horyzontem na wysokości prawie 63 i pół stopnia. Wzejdzie tego dnia o godz. 4.30, a zajdzie o 20.53, zatem dzień będzie trwał 16 godzin i 23 minuty; będzie to najdłuższy dzień (i najkrótsza noc) tego roku, a dłuższy od najkrótszego dnia zimowego w Niepołomicach, aż o 8 godz. i 18 minut.
Najwcześniej Słońce wzejdzie u nas już w dniu 15 czerwca (godz. 4.30) i takich wczesnych wschodów Słońca będziemy doświadczać przez 8 kolejnych dni. Najpóźniej zajdzie w dniu 20 czerwca (godz. 20.53), i tak późnych zachodów Słońca będzie aż 11. Dni w których Słońce będzie najdłużej nad horyzontem, doświadczymy przez cały tydzień od 17 do 24 czerwca. W tym też okresie, na św. Jana (24.VI), często padają obfite deszcze. Po tegorocznej kapryśnej wiośnie, być może one u nas nie wystąpią. Tak czy inaczej będzie z pogodą, to na Dzień Dziecka, Słońce wzejdzie o godz. 4.36, a zajdzie o godz. 20.40. Dzień będzie trwał 16 godz. i 4 minuty; będzie jeszcze krótszy o 19 minut od najdłuższego dnia roku. Natomiast ostatniego czerwca, Słońce wzejdzie o godz. 4.34, a schowa się pod horyzontem o godz. 20.52 i dzień będzie niezauważalnie, ale już krótszy od najdłuższego dnia roku o 4 minuty.
Aktywność magnetyczna Słońca w czerwcu będzie na niskim poziomie, jedynie co nieco podwyższona w pierwszej dekadzie miesiąca. Pamiętajmy, iż obserwacje plam na Słońcu prowadzimy wyłącznie przy zastosowaniu odpowiednich filtrów spektralnych, lub rzutowanego na ekran obrazu Słońca z lunety.
Księżyc powita Lato w trzy dni po pełni. Zatem bardzo krótkie, ale bezksiężycowe noce będziemy mieli na początku i końcu czerwca, a kolejność faz Księżyca będzie następująca:
- nów 3.VI. o godz. 12.02
- pierwsza kwadra 10.VI. o godz. 07.59
- pełnia 17.VI. o godz. 10.31
- ostatnia kwadra 25.VI. o godz. 11.46.
W perygeum (najbliżej Ziemi) będzie Księżyc 8.VI. o godz. 01, a w apogeum (najdalej od Ziemi) będzie 23.VI. o godz. 10. Ponadto, Księżyc w tym miesiącu zakryje Saturna 19.VI., oraz planety karłowate: Ceres 15.VI. i Plutona 19.VI. Jednak te zjawiska zakryciowe nie będą u nas widoczne. Natomiast możemy obserwować na niebie zbliżenie Księżyca do Merkurego w dniu 4.VI. i dzień później do Marsa tj. 5.VI.
Jeśli chodzi o planety, to:
- Merkurego znajdziemy przez cały miesiąc, nisko na wieczornym niebie, tuż po zachodzie Słońca. Dnia 18.VI. o godz. 17, Merkury zbliży się do Marsa na odległość 0.2 stopnia, a my w zorzy wieczornej, spróbujmy te planety odnaleźć nisko nad zachodnim horyzontem.
- Wenus, przez cały miesiąc jawi się nam jako Gwiazda Poranna, ale bardzo nisko nad horyzontem, poprzedzając co nieco wschód Słońca.
- Mars, dostępny będzie do obserwacji na zachodnim niebie, przez około godzinę, tuż po zachodzie Słońca, goszcząc w gwiazdozbiorze Bliźniąt. Tam też 23.VI. zbliży się do Polluksa, najjaśniejszej gwiazdy w tej konstelacji. Parę dni wcześniej, 18.VI. do planety zbliży się Merkury. Warto zaobserwować te widowiskowe zbliżenia planet na nieboskłonie.
- Jowisz, będzie w opozycji 10.VI., zatem widoczny jest w czerwcu na niebie przez całą noc, goszcząc w gwiazdozbiorze Wężownika. W dniu 16.VI. o godz. 21, Księżyc dzień przed pełnią, zbliży się do tej planety na odległość 2 stopni. Zjawisko będzie widoczne nisko nad wschodnim horyzontem.
- Saturn przebywający w gwiazdozbiorze Strzelca, będzie w opozycji do Słońca w dniu 9.VI. , dlatego możemy go obserwować przez całą noc. Nad ranem 19.VI., Księżyc po pełni, zakryje planetę, a u nas będziemy mogli zaobserwować tylko jako ich zbliżenie.
- Uran gości w gwiazdozbiorze Barana, a widoczny jest nisko nad wschodnim horyzontem, krótko aż do świtu.
- Neptuna w Wodniku, można obserwować również na wschodnim niebie, w drugiej połowie nocy. Do tej planety 24.VI. o godz. 3, zbliży się Księżyc na odległość 4 stopni. Aby jednak dostrzec te dwie ostatnie planety gołym okiem, trzeba mieć sokoli wzrok.
Natomiast w dniach od 22.VI. do 2.VII., będzie możliwość zliczania meteorów z czerwcowego roju Bootydów (czyli wylatujących z gwiazdozbioru Wolarza). Maksimum ich aktywności przypada na 28.VI., a Księżyc po ostatniej kwadrze, nie będzie nam przeszkadzał w wieczornych obserwacjach. Zaś z drugiej strony, nasuwa się takie staropolskie przysłowie:
Czerwiec po deszczowym maju, często dżdżysty w naszym kraju
Wobec takich prognoz, życzę Państwu, u progu zbliżających się wakacji i nadchodzącego sezonu urlopowego, samych słonecznych i ciepłych dni, z jak najmniejszą ilością burz!
