Adam Michalec, Gazeta Niepołomicka, czerwiec 2017
„Czerwiec po deszczowym maju – często dżdżysty w naszym kraju” -
tak mówi staropolskie przysłowie odnośnie aury, a ponadto to okres najdłuższych pracowitych dni oraz długich świtów i zmierzchów dogodnych dla tegorocznych ostatnich wiosennych spacerów, szczególnie w okresie XXVI Dni Niepołomic, które odbędą się w dniach 2–4 czerwca, oraz święta Bożego Ciała w dniu 15 czerwca. Mamy zatem krótkie ciepłe noce, które co prawda nie sprzyjają obserwacjom astronomicznym, ale są one tym cenniejsze dla prawdziwych miłośników nieba. Możemy natomiast w długie dni czerwcowe zachwycać się grą obłoków, począwszy od chmur kłębiastych – wróżących dobrą pogodę na czas wycieczki – poprzez wysokie chmury pierzaste, aż po groźnie wyglądające jak kowadła, chmury burzowe – aby ich tego lata, było jak najmniej.
Tegoroczne astronomiczne lato, rozpocznie się rano, w środę 21 czerwca o godz. 06.24 – kiedy to Słońce w swej rocznej wędrówce po Ekliptyce, oddali się najbardziej na północ od równika niebieskiego, osiągając punkt przesilenia letniego, zwany punktem Raka.
W tym dniu w Niepołomicach, Słońce w chwili przejścia przez południk, góruje nad horyzontem na wysokości prawie 63 i pół stopnia. Wzejdzie tego dnia o godz. 4.30, a zajdzie o 20.53, zatem dzień będzie trwał 16 godzin i 23 minuty; będzie to najdłuższy dzień (i najkrótsza noc) tego roku, a dłuższy od najkrótszego dnia zimowego w Niepołomicach, aż o 8 godz. i 18 minut.
Najwcześniej Słońce wzejdzie u nas w dniu 15 czerwca (godz. 4.30) i takich wczesnych wschodów Słońca będziemy doświadczać przez 8 kolejnych dni. Najpóźniej zajdzie w dniu 20 czerwca (godz. 20.53), i tak późnych zachodów Słońca będzie aż 1.
Dni w których Słońce będzie najdłużej nad horyzontem, doświadczymy przez cały tydzień od 17 do 24 czerwca. W tym też okresie, na św. Jana (24.VI), często padają obfite deszcze. Po tegorocznej kapryśnej wiośnie, być może one u nas nie wystąpią. Tak czy inaczej będzie z pogodą, to na Dzień Dziecka, Słońce wzejdzie o godz. 4.36, a zajdzie o godz. 20.40. Dzień będzie trwał 16 godz. i 4 minuty; będzie jeszcze krótszy o 19 minut od najdłuższego dnia roku. Natomiast ostatniego czerwca, Słońce wzejdzie o godz. 4.34, a schowa się pod horyzontem o godz. 20.52 i dzień będzie niezauważalnie, ale już krótszy od najdłuższego dnia roku o 5 minut.
Aktywność magnetyczna Słońca w czerwcu będzie na niskim lub średnim poziomie, jedynie nieco podwyższona na końcu każdej dekady miesiąca. Pamiętajmy, iż obserwacje plam na Słońcu prowadzimy wyłącznie przy zastosowaniu odpowiednich filtrów spektralnych, lub rzutowanego na ekran obrazu Słońca z lunety. Zainteresowanych takimi obserwacjami naszej gwiazdy, zapraszamy do Młodzieżowego Obserwatorium Astronomicznego, szczególnie zaś w czasie trwania XXVI Dni Niepołomic.
Księżyc powita lato podążając do nowiu. Zatem bardzo krótkie, ale bezksiężycowe noce będziemy mieli końcem czerwca, a kolejność faz Księżyca będzie następująca:
- pierwsza kwadra 1.VI. o godz. 14.42,
- ostatnia wiosenna pełnia 09.VI. o godz. 15.10,
- ostatnia kwadra 17.VI. o godz. 13.33,
- nów 24.VI. o godz. 04.41.
W apogeum (najdalej od Ziemi) będzie Księżyc 8.VI. o godz. 24, a w perygeum (najbliżej Ziemi) będzie 23.VI. o godz. 13.
Jeśli chodzi o planety, to:
- do 14.VI. Merkurego znajdziemy, bardzo nisko na porannym niebie, tuż przed wschodem Słońca, potem skryje się w jego promieniach,
- Wenus przez cały miesiąc jawi się nam jako Jutrzenka czyli Gwiazda Poranna, poprzedzając o dobre dwie godziny wschód Słońca, a 3.VI. będzie w największej odległości kątowej (elongacji zachodniej) od niego, aż 46 stopni,
- Mars, dostępny będzie wieczorem do obserwacji, tylko w pierwszym tygodniu czerwca, goszcząc w gwiazdozbiorze Bliźniąt, potem skryje sie w promieniach Słońca,
- Jowisza, dostrzeżemy na wschodnim wieczornym niebie w gwiazdozbiorze Panny. W dniu 4.VI. o godz. 2, Księżyc po pierwszej kwadrze, zbliży się do tej planety na odległość 2 stopni. Zjawisko będzie widoczne nisko nad zachodnim horyzontem,
- Saturn przebywający w gwiazdozbiorze Wężownika, będzie w opozycji do Słońca w dniu 15.VI. i dlatego możemy go obserwować przez całą noc. Nad ranem 20.VI. o godz. 03, do tej planety zbliży się na odległość trzech stopni Księżyc tuż po pełni,
- Uran gości w gwiazdozbiorze Ryb, a widoczny jest nisko nad horyzontem na wschodnim niebie, aż do świtu,
- Neptuna w Wodniku, można obserwować również na wschodnim niebie, w drugiej połowie nocy. Aby dostrzec te dwie ostatnie planety gołym okiem, trzeba mieć jednak sokoli wzrok.
W dniach od 22.VI. do 2.VII., będzie możliwość zliczania meteorów z czerwcowego roju Bootydów (czyli wylatujących z gwiazdozbioru Wolarza). Maksimum ich aktywności przypada w dzień 27.VI., a Księżyc po nowiu nie powinien nam przeszkadzać w wieczornych obserwacjach.
Dla najciekawszych zjawisk do obserwacji na czerwcowym niebie, najlepiej będzie wykorzystać lunety Młodzieżowego Obserwatorium Astronomicznego w Niepołomicach (tel. 12–281-15–61) lub informację na moa.edu.pl, byle pogoda nam dopisywała. Zaś z drugiej strony, nasuwa się takie staropolskie przysłowie:
“W początku lata poranne grzmoty są zapowiedzią rychliwej słoty”
Wobec takich prognoz, życzę Państwu, u progu zbliżających się wakacji i nadchodzącego sezonu urlopowego, samych słonecznych i ciepłych dni, z jak najmniejszą ilością burz.
