Poznawanie Wszechświata wymaga poświęcenia czasu i wykazania się niemałymi umiejętnościami. Uczniowie uczęszczający na zajęcia astronomiczne prowadzone w Młodzieżowym Obserwatorium Astronomicznym im. Kazimierza Kordylewskiego mają dostęp do nowoczesnych narzędzi i metod obserwacyjnych i często z nich korzystają. Z biegiem czasu ich kompetencje w tej dziedzinie rosną, zaś najwytrwalsi osiągają wyżyny kunsztu obserwacyjnego. Jeżeli jeszcze dodać do tego smykałkę do podróżowania, możemy się od nich spodziewać fotografii zjawisk astronomicznych na najwyższym poziomie. A jeżeli tym fotografowanym zjawiskiem jest całkowite zaćmienie Słońca, które to zjawisko zdarza się rzadko i trwa krótko, trzeba niemałych zdolności aby dorównać najlepszym na świecie.
I tego właśnie dokonała Paulina Sowicka, nasza niegdysiejsza uczennica i zwyciężczyni ogólnopolskiego konkursu astronomicznego. W dniu całkowitego zaćmienia, czyli 2 lipca 2019 roku, przebywała ona w miejscowości La Silla w Chile, na terenie Obserwatorium Astronomicznego prowadzonego przez europejską organizację ESO. Pogoda się podarzyła i wielu obserwatorów wykonało setki zdjęć zjawiska, ale śmiem twierdzić, że to właśnie syntetyczny obraz wykonany przez Paulinę najlepiej oddał istotę i przebieg całego zaćmienia.
Składanka 35 pojedynczych ekspozycji wykonanych lustrzanką z szerokokątnym obiektywem, wykonanych przez Paulinę Sowicką
Wykonywanie nocnych zdjęć stawia przed obserwatorami jeszcze większe wymagania, bowiem należy dodatkowo wykazać się odpornością na trudy i cierpliwością. Wielogodzinne oczekiwania na korzystne warunki to prawdziwy sprawdzian, który przechodzą tylko najwytrwalsi. Do nich należy na przykład Mateusz Windak, również kilkakrotny laureat ogólnopolskich konkursów astronomicznych. Stosuje on specjalne techniki z użyciem kolorowych filtrów, dzięki czemu jego zdjęcia obiektów nocnego nieba mają nie tylko walory estetyczne, ale pozwalają na przykład na wskazanie, jaki pierwiastek – wodór, tlen czy też siarka – odpowiada za świecenie danego obszaru na zdjęciu.
Mgławica oznaczona symbolem M16, znana też jako Orzeł, ukazuje skomplikowaną strukturę złożoną z jaśniejszych i ciemniejszych obłoków świecącego gazu dzięki złożeniu kilkudziesięciu ekspozycji wykonanych przez Mateusza Windaka w czterech różnych filtrach
Nasze archiwum zawiera sporą liczbę podobnych obserwacji, które trafiają zarówno na strony internetowe, jak też bywają przedstawiane na wystawach i zamieszczane w wydawnictwach drukowanych. W roku 2018 nakładem wydawnictwa UJ ukazał się wysmakowany edytorsko album „Wszędzie fizyka” autorstwa Krzysztofa Królasa i Zbigniewa Inglota. W tym albumie zamieszczono dwie fotografie z naszego archiwum. Pierwsza, autorstwa nauczyciela Grzegorza Sęka, przedstawia wygląd słonecznej chromosfery z plamami, granulacją i pięknymi protuberancjami. Druga fotografia, autorstwa Mateusza Windaka, została wykonana 9 maja 2016 roku w trakcie rzadkiego zjawiska, polegającego na przejściu planety Merkury przed tarczą Słońca.
Właśnie zaczynamy nowy cykl zajęć w kółkach astronomicznych i chociaż przez najbliższy rok będziemy pracowali poza naszą siedzibą, która jest obecnie przebudowywana, to nie zaniechamy wykonywania obserwacji, które przecież stanowią podstawowe źródło naszej wiedzy o Wszechświecie.
Grzegorz Sęk
