Sprawozdanie z Dziewiątej Międzynarodowej Konferencji „Astronomia XXI wieku i jej nauczanie – warsztaty astronomiczne”
Przez trzy dni, od piątku 21 października od niedzieli 23 tegoż miesiąca toczyły się obrady naszej tradycyjnej konferencji, poświęconej najnowszym osiągnięciom astronomii oraz ich percepcji w szkolnym nauczaniu. Zanim jeszcze nastąpiło oficjalne rozpoczęcie, Patrycja Pakońska wraz z Magdaleną Maszewską przedstawiły o godzinie 15 w Sali im. Lecha Wałęsy na Zamku Królewskim prezentację na temat Centrum Nauki Hewelianum. To nowa instytucja, mieszcząca się w zabytkowych budynkach architektury militarnej w samym centrum Gdańska.
W kolejnym wystąpieniu Danuta Binko, nauczycielka z gimnazjum w Łabowej, opowiedziała na podstawie własnej praktyki o tym, jak zainteresować gimnazjalistów astronomią.
Kolejny prelegent, Jerzy Kuczyński z Planetarium Śląskiego w Chorzowie, wyjaśnił różnicę pomiędzy efektem Dopplera, a poczerwienieniem światła będącym rezultatem ekspansji Wszechświata, a także opisał zjawisko „procy grawitacyjnej”, pomocne przy wysyłaniu satelitów na peryferie Układu Słonecznego.
O godzinie 16 Dyrektor Młodzieżowego Obserwatorium Astronomicznego Dominik Pasternak uroczyście otworzył Konferencję i przywitał wszystkich przybyłych, w szczególności wymieniając władze Polskiego Towarzystwa Astronomicznego i Polskiego Towarzystwa Miłośników Astronomii, a także byłego burmistrza Niepołomic, Stanisława Kracika.
Wśród obecnych były delegacje astronomów z ukraińskiej Odessy, a także z Preszowa na Słowacji.
Powitał gości także Przewodniczący Rady Miejskiej Marek Ciastoń, życząc owocnych obrad i miłego pobytu w Niepołomicach.
Zaraz po oficjalnych wystąpieniach głos zabrał Szymon Charzyński z Wydziału Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego, zapoznając zebranych z tematyką promieniowania grawitacyjnego.
Po nim profesor Iwan Andronov z Odessy przedstawił wyniki pracy zespołowej dotyczącej analizowania krzywych zmian blasku gwiazd zmiennych oraz wyznaczania ich okresu.
Kolejny referent, profesor Edwin Wnuk z Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu, wprowadził słuchaczy w tajniki europejskiego systemu wykrywania i śledzenia obiektów satelitarnych.
Po krótkiej, wypełnionej kuluarowymi dyskusjami przerwie Agnieszka Kryszczyńska, prezes Polskiego Towarzystwa Astronomicznego, pracująca w Uniwersytecie Adama Mickiewicza w Poznaniu, przedstawiła wyniki pierwszych obserwacji fal grawitacyjnych, zawarte w publikacji ponad dwustu współautorów, w tym wielu z Polski.
Po niej głos zabrała Vlada Marsakova z Odessy, opisując nauczanie młodzieży rozwiązywania zadań z astronomii oraz jej przygotowywanie do udziału w olimpiadach astronomicznych.
Kolejny mówca, Marek Jamrozy z Uniwersytetu Jagiellońskiego przedstawił czasy obecne jako złoty wiek radioastronomii, wymieniając odkrycia dokonane obserwacjami Wszechświata na falach radiowych.
Ostatni piątkowy referat poświęcony był temu, co mogli widzieć nad Soplicowem słuchacze Wojskiego z poematu Adama Mickiewicza „Pan Tadeusz”, a wygłosił go z werwą Bartłomiej Zakrzewski z Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie.
Podsumowanie obrad jak zwykle należało do Henryka Brancewicza, który we właściwy sobie sposób wypunktował co ważniejsze akcenty mijającego dnia.
Piątkowy wieczór uczestnicy Konferencji spożytkowali na rozmowy i spotkania w salach MOA, zaś kilka osób wzięło udział w ad hoc zorganizowanych warsztatach, w trakcie których profesor Andronov przedstawił wstępnie działanie programu MCV, służącego do analizy krzywych zmian blasku gwiazd.
Rozmowy i dyskusje przeciągnęły się do późnej nocy, dając nauczycielom satysfakcję z możliwości zapytania naukowców o nurtujące ich zagadnienia, a naukowcy zyskali okazję do zagłębienia się w problematykę szkolnej dydaktyki fizyki i astronomii.
Sobotnie działania rozpoczęły się od równoległych warsztatów, prowadzonych przez nauczycieli MOA. W jednej z pracowni komputerowych niepołomickiego Zespołu Szkół uczestnicy konferencji pod kierunkiem Janusza Nicewicza ćwiczyli przygotowanie prezentacji programach PowerPoint oraz Prezi.
W sąsiedniej pracowni wraz z Sebastianem Kurowskim wykonywali obserwacje Drogi Mlecznej przy pomocy zdalnie sterowanego radioteleskopu RT3.
W tym samym czasie Iwona Jarosik, nauczycielka ze szkoły podstawowej w Wieliczce, urządziła w foyer budynku Zespołu Szkół mini-wystawę prac graficznych uczniów, które to prace dotyczyły obiektów Układu Słonecznego.
Uwagę zwracała zwłaszcza grafika Karoliny Jarosik, uczennicy MOA i studentki astronomii na Uniwersytecie Jagiellońskim, poświęcona kraterom księżycowym.
Pierwszy sobotni referat wygłosiła Katarzyna Książek z Opola, poświęcając go omówieniu pracy na teleskopie robotycznym Uniwersytetu w Bradford, położonym na Teneryfie. Kontynuacją referatu były w MOA wieczorne warsztaty na ten sam temat.
Pod nieobecność redaktora naczelnego dwumiesięcznika „Urania-Postępy Astronomii” prezentację czasopisma oraz cyklu programów telewizyjnych pod wspólną nazwą „Astronarium” przeprowadził Sebastian Soberski z grudziądzkiego Planetarium i Obserwatorium.
W trakcie przerwy uczestnicy konferencji prowadzili ożywione dyskusje.
Oglądano także z zainteresowaniem prace plastyczne dzieci ze Szkoły Podstawowej nr 2 w Wieliczce.
Karolina Jarosik, korzystając z obecności profesora Ivana Andronova, zapoznała się ze szczegółami programu MCV.
Po przerwie obiadowej, w czasie której część uczestników zwiedziła wystawę na Zamku Królewskim, powrócono do pracy w grupach. Jedna z nich ćwiczyła z Januszem Nicewiczem przygotowanie prezentacji w programach PowerPoint i Beamer, a druga pod kierunkiem Grzegorza Sęka zapoznawała się z projektem SallyRideEarthKam@Space Camp. Przy jego pomocy uczniowie z całego świata mogą bezpłatnie wykonywać fotografie wybranych obszarów powierzchni Ziemi, aby następnie analizować je pod kątem rozmaitych nauk szczegółowych. Po warsztatach powrócono do foyer, gdzie odbyły się kolejne prezentacje.
Sporo pytań i wątpliwości towarzyszyło referatowi Waldemara Ogłozy, poświęconemu projektowi przywrócenia przedmiotu „astronomia” w projektowanym czteroletnim liceum.
Nasza koleżanka z Odessy, Vlada Marsakova, wygłosiła kolejny referat, będący wspólnym dziełem wraz z Larysą Kudashkiną. Tematem były prace praktyczne z astronomii na lekcjach szkolnych.
Obrady sobotnie zamknęło wystąpienie ucznia MOA, Mateusza Windaka, który na przykładach dowodził, że nawet w niekorzystnych warunkach miejskich można wykonać satysfakcjonujące obserwacje, jeśli tylko zastosuje się odpowiednie filtry.
W podsumowaniu obrad Konferencji Henryk Brancewicz podkreślił korzyści, jakie daje bezpośrednia wymiana informacji pomiędzy naukowcami i nauczycielami, a także docenił wagę zajęć warsztatowych, jakie nauczyciele MOA przeprowadzili w sobotę.
Po obradach plenarnych do późnej nocy w świetlicy MOA trwało spotkanie uczestników konferencji, bo gdzie jak nie tu i kiedy jak nie teraz można było swobodnie porozmawiać i podyskutować bez zacietrzewienia o sprawach nurtujących środowisko nauczycielskie, czy też podzielić się doświadczeniami z własnej praktyki szkolnej.
Tradycyjnie trzeci dzień konferencji poświęcony jest wycieczce do miejsca naznaczonego pocałunkiem Uranii. Tym razem udaliśmy się do Obserwatorium Astronomicznego im. Królowej Jadwigi w Rzepienniku Biskupim. Tam właśnie astronom Bogdan Wszołek przy znacznym udziale rodziny dokonał dzieła heroicznego – wzniósł dwie kopuły, zainstalował radioteleskop, a ostatnio zainicjował budowę habitatu – miejsca treningowego dla przyszłych astronautów. Zwiedziliśmy to miejsce podziwiając rezultaty uporczywej pracy i wyobraźni wybiegającej daleko w przyszłość.
Zwieńczeniem wizyty w prywatnym obserwatorium rodziny Wszołków była wspólna fotografia z habitatem w tle.
Komitet organizacyjny Konferencji stanowili dr Adam Michalec i mgr Urszula Biernat, w relacji wykorzystano zdjęcia Edwarda Siwka, Henryka Pollaka i Józefa Wydmańskiego.
