„Gdy w maju plucha, w czerwcu posucha”
Przysłowie to daje nam, dość słabe nadzieje na “przysłowiową majówkę” i ciepłą słoneczną pogodę, której jesteśmy spragnieni, ale zawsze trzeba popatrzeć optymistycznie w to zachmurzone niebo, szczególnie przy tej rozkwitającej wiośnie. Życzmy sobie wzajemnie, a nie tylko zapalonym obserwatorom, dużo bezchmurnego nieba, które przy coraz to krótszych nocach – szykuje nam przeróżne ciekawe niespodzianki. Słońce, aktualnie o zwiększonej aktywności magnetycznej, przejdzie 20 maja ze znaku Byka w znak Bliźniąt. Nadal mozolnie wznosi się po Ekliptyce, coraz to wyżej ponad Równik Niebieski – ale już wolniej niż w kwietniu – tak, że w ciągu tego miesiąca, w Małopolsce, przybędzie dnia o 79 minut. W dniu 1 Maja, Słońce będzie „pracowało” przez 14 godzin i 46 minut – wschodzi w Krakowie o 5.14, a zachodzi o 20.00. Natomiast ostatniego maja, dzień w Małopolsce będzie trwał aż 16 godz. i 5 minut, a będzie jeszcze krótszy od najdłuższego dnia w roku, tylko o 18 minut. Po kapryśnym początku tegorocznej wiosny, ciekawe jaką pogodę w drugiej dekadzie maja, zaserwują nam przysłowiowi “zimni ogrodnicy” (Pankracy, Serwacy i Bonifacy), nie wspominając o zimnej Zofii. Może w tym roku nie doświadczymy porannych przymrozków?.
Obserwacje Słońca w minionych miesiącach, wskazują na jego zwiększoną aktywność magnetyczną, związaną z szybkim dążeniem do maksimum w 25-tym cyklu aktywności. Tak też będzie w maju. Duża jego aktywność, manifestować się będzie – szczególnie w drugiej połowie maja – znaczną liczbą plam, rozbłysków rentgenowskich i wyrzutów plazmy z jego powierzchni w przestrzeń międzyplanetarną, które to obłoki plazmy, zwane wiatrem słonecznym, omiatają magnetosferę Ziemi oraz Międzynarodową Stację Kosmiczną. W tej sytuacji, obserwatorom naziemnym, pozostaje tylko cierpliwie czekać na efekty jego aktywności magnetycznej, które skutkować będą m. innymi częstym i bogatym pojawianiem się zórz polarnych na Ziemi, oraz licznymi anomaliami pogodowymi.
Jeśli zaś chodzi o naturalnego towarzysza Ziemi, i jego utrudnieniach w dostrzeżeniu słabszych gwiazd na niebie, to w pierwszej dekadzie miesiąca będziemy mieli dobre, choć krótkie noce obserwacyjne, bowiem kolejność faz Księżyca w maju jest następująca: ostatnia kwadra 01.V. o godz. 13.27, nów 08.V. o godz. 05.22, pierwsza kwadra 15.V. o godz. 13.48, pełnia 23.V. o godz. 15.53 i ostatnia kwadra 30.V. o godz. 19.13. Księżyc będzie najbliżej Ziemi (w perygeum) 06.V. o godz. 00.11, a najdalej od nas (w apogeum) znajdzie się 17.V. o godz. 21.00.
Jeśli chodzi o widoczność planet, to niebo ich w tym maju poskąpi, bowiem Merkurego możemy dostrzec nisko na porannym niebie, przez cały miesiąc. W połowie maja będzie poprzedzał wschód Słońca, o dobre trzy kwadranse, a najlepsze warunki do jego obserwacji będą 9.V. Wenus, i Jowisz, kryją się za Słońcem i będą niewidoczne. Natomiast czerwonawego Marsa, oraz Saturna z pierścieniami, podobnie jak Merkurego, możemy obserwować na porannym niebie. Marsa, w gwiazdozbiorze Ryb, przez ponad dwie godziny, a Saturna w gwiazdozbiorze Wodnika do czterech godzin przed wschodem Słońca, oczywiście jeśli tylko poranne mgły nam na to pozwolą. Zatem praktycznie Saturn królować będzie na niebie majowym, w całej drugiej połowie nocy. Obserwatorom życzymy, nie tylko o poranku, pogodnego nieba.
W pierwszej dekadzie maja promieniują jasne i szybkie meteory z roju Akwarydów. Meteory te, to pozostałość warkocza komety Halley’a. Radiant meteorów leży na równiku niebieskim, na granicy gwiazdozbiorów Wodnika, Ryb i Pegaza. Maksimum jego aktywności przypada na 5/6 maja, a w ich obserwacjach, nie będzie nam przeszkadzał Księżyc bliski nowiu.
Ze zjawisk, które szczególnie polecałbym do obserwacji, oprócz wymienionych powyżej, to majowe wschody i zachody Słońca, które możemy podziwiać w czasie zalecanych spacerów, umilanych wiosennym śpiewem ptaków. Nie zapominajmy ani przez chwilę, podczas tych przechadzek po Ziemi – zerkając w górę – o toczącej się okrutnej wojnie na Ukrainie i nie zawsze bezchmurnym niebie, bowiem przypomnę tu Państwu staropolskie przysłowie:
„W maju zbiera pszczółka, zbierajże też ziółka”
dr Adam Michalec,
MOA w Niepołomicach,
20 marca 2024
